موضوع:دعا

هدف: آشنایی با شرایط استجابت دعا

مقام معظم رهبری می فرماید:ممکن است اانسان مرتکب گناهی شود ، که هرچه دعا کند آن دعا بی اثر وبی فایده گردد . بی اثر شدن دعا چگونه

فهمیده می شود؟به اینگونه که حال دعا از انسان گرفته میشود.البته درستش هم می شود کرد. انسان می تواند با توجه،با التماس و با خواستن، حال دعا را به طور جدی از خدا بگیرد.(1373/11/28)

دعا چیست؟ 

دعا در اصطلاح اهل شرع گفتگو کردن با خداوند سبحان به شکل طلب حاجت و درخواست حل مشکلات از درگاه او به شکل مناجات و ذکر اوصاف جلال و جمال ذات پاکیزه اوست(مصباح المنیر،ص 11)

دعا از دیدگاه قرآن و روایات 

دعا محبوب ترین چیز نزد خدا بوده ومایه رشد و سعادت انسان است.خدای متعال یه رسولش می فرماید:«وَاذا سَئَلک عبادی عنّی فاَنّی قَریبّ اَجیب

دعوَهَ الدَّاع اذا دَعان فلیستجیبوا لی و لیو منوا بی لعلَّهم یَرشدونَ»؛هنگامی که بندگانم درباره من از تو می پرسند،(بگو)البته که من به آنها نزدیکم.کسی که مرا بخواند، اجابت میکنم، پس باید دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان آورند تا به حق و سعادت راه یابند(بقره/186)

از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود:«برشما باد به دعا ؛ زیرا با هیچ چیز مانند آن، به خدا نزدیک نمی شوید و دعا را برای هیچ حاجت

کوچکی اش رها نکنید،زیار آن کس که حاجت های بزرگ را براورده میکند،حاجت های کوچک هم به دست اوست»(اصول کافی ج4،ص213)

بعضی از شرایط دعا در کلام استاد مطهری

1)ایمان و یقین:شرایط دعا ایمان و یقین است؛ ایمان به رحمت بی منتهای ذات احدیت .ایمان به این که در رحمت الهی هیچ گاه به روی بنده ای بسته نمی شود،نقص و قصور همه از ناحیه بنده است.

2) عدم مخالفت با سنن تکوین تشریع:

خواستن و طلب چیزی که بر خلاف هدف تکوین یا تشریع است، مانندخواستن خلود و جاودانگی در دنیا،قابل استجابت نیست استاد شهید در این

زمینه می گوید دعا استمداد واستعانت است ، برای اینکه انسان به هدف هایی که خلقت یا تشریع معین کرده، برسد دعا اگر به این صورت باشد شکل یک حاجت طبیعی به خود میگرد و دستگاه خلقت به حکم تعادل و توازنی که دارد و هرجا احتیاجی هست فیض ومدد می رسد ، او را یاری و کمک می کند.(مطهری،بیست گفتار)

3)مورد دعا نتیجه گناه نباشد

به عنوان مثال اگر مردم در وظیفه امر به معروف کوتاهی کنند و عقوبت و نتیجه منطقی این کوتاهی(تسلط اشرار

بر مردم) مبتلا شوند وسپس بخواهند ابتلا های خود را در آنچه به خودشان مربوط است تغییر ندهند، خداوند

سرنوشت آنان را تغییر نمی دهد:«انَّ الله لا مَا بقوم حتی یغیّروا ما بانفسهم»(رعد/8-11)(بیست گفتار،مطهری)

4)هماهنگی سایر شئون زندگی انسان با دعا

در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است:«اِذا اَراد اَحدکم اَن یَستجاب لَه فَلیطیب کَسبهُ:و لیخرج من مظالم الناس و ان الله لاَ یَرفعُ الیهِ دُعاءَ عَبدِ وفی بطنه حرام و عندهُ مظلمۀ لِاَحد مِن خَلِقهِ»یعنی هرگاه یکی از شما بخواهد دعایش مستجاب شود، کار وکسب وراه در آمد و روزی خود را پاکیزه کند وخود را زیر بار مظلمه هایی که از مردم بر عهده دارد خلاص کند؛زیرا دعای بنده ای که در شکمش مال حرام باشد به سوی خدا بالا برده نمی شود.(بحارآلانوار/93)(مطهری،بیست گفتار)

فواید دعا

الف-دفع بلا:علی (ع) فرمود«بالدُّعاءِ یُستَد فَعُ البَلاءُ»؛بلا به وسیله دعا دفع می گردد .(شرح غررالحکم آمدی ج3،ص213)

ب- رسیدن به مقامی ارجمند نزد خدا:امام صادق فرمود:«...لا تَقُل انَّ الامرَ قَد فُرِغَ مِنهُ، انَّ عندالله عّز وجلَّ منزله لا تنالُ الا بِمسالَهُ...»؛نگو،کار از کار گذشته (ودعا تاثیری ندارد)،زیرا بندگان را نزد خدای بزرگ مقام و منزلتی است که جز با دعا نمی توان به آن رسید ...(اصول کافی ج4.ص211)

شرایط اجابت دعا

الف-معرفت وشناخت:امام کاظم(ع)فرمود:جمعی به امام صادق(ع)عرض کردند:چرا دعا می کنیم و اجابت نمی شود؟امام فرمود: برای اینکه کسی را می خوانید اورا نمی شناسید(بحارالانوار،ج93،ص368)

ب-عمل به مقتضای معرفت:پیامبراکرم (ص)فرمود:«الداعی بِلا عَمَلِ کالرّامی بِلاوتَرِ»دعاکننده بدون عمل همچون تیر اندازی است که زه(در کمان )ندارد (یعنی دعای او بی اثر است).(بحارالانوار،ج93،ص273)

ج-کسب حلال و خوردن روزی حلال :پیامبر اکرم (ص)فرمود:«من احب ان یستجاب دعاوُه فَلیُطیِّب مطعَمَهُ وَمَکسَبَهُ»هرکس می خواهد دعایش، مستجاب شود،باید خوراک درآمدش را پاک کند.(بحارالانوار،ج93،ص373)